Phân bón hỗ trợ sản xuất một nửa lương thực trên thế giới nhưng đồng thời cũng góp phần phát thải CO₂ đáng kể.

Từ bánh mì đến bia, các nhà sản xuất thực phẩm và đồ uống hàng đầu thế giới đang gấp rút giảm lượng khí thải carbon bằng cách giải quyết một trong những thủ phạm tiềm ẩn gây ra khí thải: phân bón.

Nhu cầu cấp bách

Trước các quy định công bố về phát thải nhà kính trong toàn bộ chuỗi cung ứng được ban hành vào năm tới, các công ty bao gồm PepsiCo, Heineken và Nestlé đã chú ý đến những startup về phân bón xanh để giúp giải quyết mức phát thải.

Ông Petter Ostbo, Giám đốc Điều hành của Atlas Agro, một công ty khởi nghiệp về phân bón xanh có trụ sở tại Thụy Sĩ, cho biết: “Phân đạm là nguồn phát thải cao nhất đối với hầu hết các loại thực phẩm”, đặc biệt là đối với bánh mì và ngũ cốc.

Ông nói rằng, lượng khí thải từ phân bón cho cây trồng sẽ dễ dàng giảm bớt và cho biết thêm: “Công nghệ này tồn tại và có tính cạnh tranh. Điều bức thiết hiện tại là các nhà sản xuất thực phẩm nhận thức và được hỗ trợ.”

Các nhà sản xuất thực phẩm cho biết, họ nhận ra sự cần thiết phải thay đổi. “Chúng tôi là công ty thực phẩm và đồ uống lớn nhất thế giới và nếu chúng tôi không đi đầu thì những công ty còn lại phải làm sao?”, ông Matt Ryan, người đứng sau các nỗ lực tái tạo nông nghiệp của Nestlé UK, cho biết.

Từ tháng 1, các công ty được thành lập ở EU có nghĩa vụ báo cáo lượng khí thải carbon trong toàn bộ chuỗi cung ứng của họ, được gọi là lượng phát thải “phạm vi 3”. Mỹ cũng đang nghiên cứu các quy tắc tương tự, mặc dù những quy định này đã bị trì hoãn.

Trong khi sản xuất phân bón tạo ra carbon dioxide, chiếm gần 1,5% lượng khí thải CO₂ toàn cầu, sau khi được bón vào đất, vi khuẩn trong đất sẽ phân hủy chất dinh dưỡng của cây trồng, tạo ra oxit nitơ, khí làm trái đất nóng lên nhiều gấp 265 lần CO₂.

Đối mặt với những thay đổi về quy định, ngành này và các đối tác đã tăng cường nỗ lực sản xuất amoniac có hàm lượng carbon thấp hơn, một thành phần quan trọng trong phân bón gốc nitơ và các biện pháp sử dụng nitơ hiệu quả hơn.

Những cú bắt tay “xanh”

Ông Pawel Kisielewski, Giám đốc Điều hành của CCm Technologies, là một trong những người sáng lập công ty khởi nghiệp được hưởng lợi từ sự quan tâm ngày càng tăng đối với phân bón xanh.

Công ty trộn CO₂ thu được từ các hoạt động công nghiệp với các vật liệu hữu cơ, bao gồm bùn từ các nhà máy xử lý nước thải và các sản phẩm phụ từ các nhà máy thực phẩm, để tạo ra chất dinh dưỡng cho cây trồng.Gần đây, họ đã hợp tác với Nestlé và Cargill, sử dụng vỏ ca cao từ một địa điểm sản xuất bánh kẹo ở York. Phân bón có hàm lượng carbon thấp hơn được sản xuất và sử dụng tại 120 trang trại trồng trọt trong chuỗi cung ứng của Nestle ở Suffolk và Northamptonshire.

Ông Kisielewski cho biết quy trình sản xuất phân bón của CCm đã được chứng nhận bởi Carbon Trust sẽ giúp giảm ít nhất 70% lượng khí thải. Ông nói thêm rằng công ty có kế hoạch tăng gấp ba sản lượng trong vài năm tới và mở rộng sang châu Âu.

Trong lĩnh vực đồ uống có cồn, việc theo đuổi loại bia có hàm lượng carbon thấp đã gắn kết Heineken và tập đoàn phân bón FertigHy. Công ty khởi nghiệp này có kế hoạch bắt đầu xây dựng nhà máy đầu tiên ở Tây Ban Nha vào năm 2025 và đặt mục tiêu có hai nhà máy, mỗi nhà máy sản xuất 1 triệu tấn phân bón carbon thấp mỗi năm kể từ năm 2029.

Tesco, nhà bán lẻ thực phẩm lớn nhất Vương quốc Anh, cũng đang hợp tác với các nhà sản xuất phân bón có hàm lượng carbon thấp, bao gồm một số công ty khởi nghiệp như CCm. Nhà bán lẻ này gần đây cho biết sau khi thử nghiệm thực địa lần đầu tiên sản xuất các loại rau bao gồm rau diếp, cà rốt và khoai tây với mức giảm phát thải 50%, từ năm 2024, họ sẽ tăng diện tích thử nghiệm gấp 10 lần lên 13.000 ha.

TH Clements, một trong những nhà sản xuất rau có liên quan, nhận thấy rằng vào cuối năm thử nghiệm đầu tiên, chất lượng sản phẩm gần như tương đương và sản lượng thì thấp hơn không đáng kể. Giám đốc nông nghiệp của tập đoàn, ông Peter Taylor, cho biết nhu cầu về phân bón có hàm lượng carbon thấp có tiềm năng bùng nổ khi ngành nông nghiệp trải qua một bước thay đổi ngoạn mục.

Khó khăn hiện hữu

Mặc dù có nhiều hứa hẹn, cũng như nhiều cải tiến nông nghiệp khác, sản lượng loại phân bón này vẫn còn hạn chế dẫn đến giá cao, một phần là vì công nghệ mới chưa được áp dụng ở quy mô lớn.

Một số CEO tin rằng việc chuyển đổi sang phân bón hàm lượng carbon thấp cần có sự hỗ trợ của nhà nước. Ông Edouard Piens của InVivo cho biết các quy định về phát thải ở phạm vi 3 là cần thiết nhưng chưa đủ và cần có trợ cấp của chính phủ để thu hẹp khoảng cách giá giữa phân bón truyền thống và các loại phân bón thay thế ít carbon – hiện ở mức khoảng 200 USD/tấn.

Ông José Antonio de las Heras, Giám đốc điều hành FertigHy, cho biết thị trường carbon thấp ngày nay quá nhỏ đến mức hầu như không tồn tại, đồng thời cho biết thêm rằng sự thay đổi trên toàn ngành đang diễn ra rất chậm.

Theo Tạp chí Nhịp cầu đầu tư.